investeren in land en plant
Om gegronde redenen
Select Plant
Als aspergeteler wil je dat de keuzes die jij maakt het verschil maken, rendement opleveren. Vandaag én morgen. Een van de belangrijkste keuzes die je maakt is de keuze voor land en plant. De gevolgen van die keuze ervaar je acht tot tien jaar lang en hebben grote invloed op jouw succes. Maak die keuze dus gegrond. Dat doe je door te kiezen voor Naktuinbouw Select Plant.
Select Plant is hét kwaliteit-plus-systeem: een norm hoger dan de verplichte Europese basisnorm. Zes gerenommeerde, Nederlandse, kwekers kweken aspergeplanten volgens Select Plant met een scherp oog voor land en plant. Het risico op fusarium en uitval is aantoonbaar kleiner, de kansen op betere asperges en meer opbrengst is daarmee groter.
Gegrond op onderzoek
Gegrond op rendement
Een overtuiging die breed wordt gedeeld
• 50%-60% van het Europese asperge-areaal is inmiddels aangelegd met Select Plant aspergeplanten
• Ruim 300 Europese aspergetelers telen asperges met Select Plant aspergeplanten
• In 2021 is er weer 1.200 hectare productie- veld aangeplant met Select Plant aspergeplanten (Bron: kwekers Select Plant aspergeplanten)
Honderden telers die duizenden hectares asperges de start geven die dit mooie gewas verdient. Een overtuiging gedreven door het streven naar minder uitval, een hogere productie en betere kwaliteit. En juist dat streven zet Select Plant met gegronde redenen kracht bij.
Gegrond op samenwerking
Zij voelen gegronde redenen om de lat hoger te leggen dan verplicht, hoger dan de Europese basisnorm. Die overtuiging is zó sterk dat partijen die elkaar op het eerste oog beconcurreren, bereid zijn om samen te werken. Om al achttien jaar te investeren in onderzoek en controle, in continue ontwikkeling van kwaliteit.
Dat alles onder het onafhankelijk toeziende oog van Naktuinbouw. Volledig autonoom bepalen zij de keur- en controlemomenten. Zij zien erop toe dat aspergeplanten binnen het Kwaliteit-plus-systeem Select Plant terecht zo genoemd worden.
Zo zorgt een select gezelschap voor een aantoonbaar uitzonderlijke kwaliteit aspergeplanten.
0
-0
%van het Europese asperge-areaal is inmiddels aangelegd met Select Plant aspergeplanten
0
Europese aspergetelers telen asperges met Select Plant aspergeplanten
0
hectare aanplant in 2021
Video: Select Plant Asparagus Crowns
Hoe Bejo zaden en Limgroup hun kwaliteitsverantwoordelijkheid nemen
Daar waar de aspergeplantenkwekers aangesloten bij Select Plant een gezonde basis leggen voor de productieteler, doen de zaadleveranciers dat voor de plantenkwekers. John Schoeber van Limgroup B.V. en Pascal Staaks van Bejo Zaden B.V. vertellen hoe kwaliteit in iedere stap van het proces wordt geborgd.
“Net als bij de aspergeplantenkwekers en de aspergetelers is de grond de basis,” trapt Pascal Staaks het gesprek af. “De zaadproductie van asperges vindt plaats in kassen. Na een zaadproductie van gemiddeld 6 of 7 jaar worden de planten zorgvuldig volledig met wortel en al gerooid. Daarna wordt de grond ontsmet door middel van stoom met een temperatuur van 70 graden Celsius. Door de drainage – die op een meter diepte zit – op onderdruk te zetten, wordt de stoom als het ware door de hele bouwvoor gezogen. Na het ontsmetten wordt de grond bemonsterd op fusarium. Tot slot wordt de bodem voor herstel van het bodemleven één à twee jaar gereset alvorens we gaan planten. De ouderlijnen die geplant worden in de zaadproductie zijn steriele planten afkomstig uit weefselkweek en zijn daarom altijd vrij van fusarium.”
Controle na controle
“En uiteraard wordt die grond bemonsterd voor we erop starten,” pakt John de draad op. “Dan begint eigenlijk een heel productieproces waarin na iedere stap wel onderzoek of controle plaatsvindt. Als de bessen zijn geoogst worden de zaden van de beshuid verwijderd en meteen bemonsterd. Daarna behandelen we de zaden en vindt er weer onderzoek plaats naar fusarium, kiem en kiemenergie. Tenslotte coaten we de zaden en dan controleert Naktuinbouw nog eens de hele partij alvorens het verpakt en getransporteerd wordt.”
Slot op de deur
“Dat is bij Bejo uiteraard niet anders,” aldus Pascal. “Om ziektekiemen te doden wordt standaard het zaad stoomvacuüm behandeld. Na deze behandeling worden per badge 400 willekeurige zaden onder gunstige omstandigheden op een voedingsbodem weggelegd, waarna ze nauwkeurig gecontroleerd worden. Mocht het zo zijn dat er een zaadje ‘verdacht’ is, dan wordt er ter controle van deze badge ook zaad opgestuurd naar NAKtuinbouw voor een her-evaluatie. Indien nodig doet NAKtuinbouw dan een Pathogeentest om te bepalen om welke schimmel het gaat. Op deze manier hebben we onze fusariumnorm op het zaad dubbel geborgd en dus een extra slot op de deur.”
Meer dan nodig
“Je hoort aan ons verhaal en dat van Pascal dat we écht heel veel moeite doen om goed, betrouwbaar, kwalitatief product te leveren,” besluit John. “We hebben in het lab fulltime mensen in dienst die zich bezighouden met kwaliteit, nemen veel tijd voor Naktuinbouw om mee te kijken en leggen de lat écht hoog. Dat doen we niet als we niet geloven in de extra kwaliteit die daarmee kunnen bieden. We zien het terug in de hoeveelheid zaden die voldoende fusariumvrij op de markt komen. Net als voor de aspergeplantenkwekers geldt voor ons ook: omdat het meer dan nodig is voor een gezonde teelt, doén we meer dan nodig.”
Aspergeplanten gekweekt in fusariumvrije grond, gegrond op onafhankelijk onderzoek
Een aspergeplant die zich Select Plant noemt, mag dat doen omdat de kweker aantoonbaar gegrond te werk gaat. Intensief monsteronderzoek, strikte controles en 100% traceerbaarheid maken aannemelijk dat een Select Plant écht bovengemiddeld het risico op fusarium uitsluit en kansen vergroot. Naktuinbouw ziet onafhankelijk toe op dit proces. Robert Kuijpers is hier als Senior Keurmeester nauw bij betrokken en vertelt samen met Erik van Nienhuijs van Teboza over hoe het onderzoek naar monsters in zijn werk gaat.
“In totaal onderzoeken we voor de zes kwekers van Select Plant enkele honderden hectares grond. Dat onderzoek levert zo’n 700 zakjes grond op. Iedere monsterzak van 200 milliliter schudden we uit op een folie en wordt dan nog eens goed gemengd zodat het ook écht een representatief monster is. Met dat mengsel vullen we vijf kleine bloempotjes. Een deel van het mengsel zetten we opzij voor als onverhoopt een keer een toets niet lukt maar dat komt nauwelijks voor. In ieder van die vijf potjes zaaien we vijf zaadjes die in zes weken tijd worden opgekweekt. Dat gebeurt in een klimaatcel met speciale belichting op een temperatuur van twintig graden."
Gemiddeld genomen 5% monsters niet geaccepteerd
Dan komt het spannendste moment van het proces, de visuele beoordeling. “Uit ieder potje beoordelen we vier van de vijf plantjes,” vervolgt Robert. “Dat betekent dat we twintig plantjes visueel gaan beoordelen. We sprayen dan de wortel zandvrij zodat we een witte wortel overhouden. Die wortels onderzoeken we op het aantal laesies op de wortel. Elke plant wordt individueel beoordeeld op het aantal laesies, daar rolt een bepaalde waarde uit per plant. De waardes van vier planten worden bij elkaar opgeteld en gedeeld door vier, dit is de waarde die uiteindelijk op het attest komt te staan achter dit specifieke monster. Van die waarde ontvangt de kweker uiteindelijk een zogenoemd labattest dat bepaalt of hij wel of niet kan gaan zaaien op de onderzochte percelen. Over seizoen 2020-2021 is 2,4% van de monsters niet geaccepteerd, over 2019-2020 was dat 8%. Die uitkomst is erg afhankelijk van de percelen die worden aangeboden maar ligt meerjarig rond een gemiddeld van 5%.”
Klein verschil aan de basis maakt groot verschil aan het eind
Het niet kunnen gebruiken van grond kan gaan om volledige percelen maar ook om vakken van dat perceel, vervolgt Erik. “De uitslag die we krijgen geeft aan welke bemonsterde vakken niet geschikt zijn. Als dat er te veel zijn of die niet handig liggen, dan kan een perceel niet gebruikt worden. Is het een enkel vak in een hoek van het perceel, dan kunnen we met een marge er rondom heen de rest van het perceel wel gebruiken.” Omdat die uitslag zo van invloed is op waar en hoe de kweker kan zaaien, blijft het ook altijd nog wel spannend geeft Erik aan. “Natuurlijk hebben we ons huiswerk naar de percelen goed gedaan alvorens we een perceel laten bemonsteren, maar ook dan zie je nog niet alles. Bovendien worden de normen echt zeer strikt toegepast. De keren dat er sprake is van een ongewenste afwijking, dan is die vaak nog minimaal. Maar groot genoeg om in dat vlak of op dat perceel niet te gaan zaaien. Want die kleine afwijking aan de basis kan een groot verschil maken bij de productieteler.”
Aspergeplanten zaaien op grondig onderzochte gronden
Zo tussen de jaarwisseling en eind maart is het best een beetje spannend voor aspergeplantkwekers die kweken volgens de hoge eisen van Select Plant. Ze hebben hun gronden intensief laten bemonsteren op fusarium en dan duurt het acht weken tot de uitslag er is. Pas als die er is, weten ze óf het aspergeplantenzaad gezaaid kan worden op de beoogde percelen. Piet Beurskens van Rapo Quality Plants en Johan Neessen van Neessen Aardbei- en Aspergeplanten leggen zichzelf die norm – hoger dan de Europese norm – op en vertellen over het proces van bemonstering tot zaaien.
“Sinds 2017 kweken we met Rapo ook aspergeplanten. Als het gaat om fusarium hebben we in Roosendaal en omgeving het voordeel dat er relatief weinig aspergegrond is en dat we wat minder last hebben van beperkte beschikbaarheid en intensief gebruik in het verleden. Maar de afbraak van fusarium kent een onvoorspelbaar verloop, daarom willen we onszelf scherp houden door te voldoen aan de Select Plant criteria.”
Onvoorspelbaar verloop afbraak fusarium
Het onvoorspelbare verloop van de afbraak van fusarium erkent ook Johan Neessen. “Soms gaat die afbraak heel snel, de andere keer juist niet. Daarom is het ook zo belangrijk om meerdere strikte criteria toe te passen. Enerzijds sluit je al heel veel risico’s uit door een perceel minimaal zeven jaar niet te gebruiken voor de kweek van aspergeplanten. Anderzijds voeg je daar een extra borging aan toe met de intensieve bemonstering. Bovendien gaat aan die bemonstering al zorgvuldig keuzeproces vooraf als het gaat om de perceelkeuze. We bekijken of er ooit al asperges of aspergeplanten zijn geteeld op het perceel, kijken naar de mate van schaduw, de zwaarte van de grond, of de planten diep kunnen wortelen, of er geen langdurige waterplassen kunnen ontstaan, etc. Zo kunnen we toch gegrond het risico op fusarium uitsluiten ondanks de onvoorspelbaarheid ervan.”
Ook onderzoek naar PH-waarden percelen
Om begin mei de eerste opkomst van planten te hebben, start Rapo tussen tien en vijftien april met zaaien vertelt Piet weer. “Dat betekent dat we een week of vier daarvoor de laboratoriumattesten van Naktuinbouw binnen dienen te hebben. Dan hebben we wat marge tussen uitslag en start zaaien, mocht er onverhoopt een perceel niet blijken te voldoen. En meestal bemonsteren we ook enkele reservepercelen zodat we snel kunnen schakelen. In de tijd tussen bemonstering en uitsluitsel van Naktuinbouw onderzoeken we ook de pH-waardes van de percelen, die moet voor Select Plant tussen de 5,4-7,0 liggen namelijk.”
Schone keten van essentieel belang
Een andere belangrijke stap in deze periode is natuurlijk de inkoop van het zaad. “Ook daarin spelen de criteria van Select Plant een grote rol, vervolgt Johan het verhaal van Piet. “De zaadleverancier dient ons te kunnen verzekeren dat er strikte fusariumcontrole op zaad op de 1 procentnorm plaatsvindt. Pas als dat gegarandeerd is, is aankoop van dat zaad een optie. Als we weten dat de grond en het zaad voldoet kunnen we aan de slag. Dan weten we zeker dat aspergetelers erop kunnen vertrouwen dat hun plantmateriaal geteeld is op goeie gronden. Liefst zien we natuurlijk dat vervolgens ook de aspergesteler die schone plant een plek geeft in schone en geschikte grond. Daar adviseren we telers in. We proberen hen te helpen om de goeie keuzes te maken. Dan werken we echt samen aan een gezond uitgangspunt voor een succesvolle teelt.”
Zo werkt het steken en onderzoeken van fusariummonsters
Je aspergeplanten. Een van de belangrijkste keuzes die je maakt. Maak die keuze dus gegrond. Eén van de manieren waarop je dat kunt doen is aspergeplanten kopen waarvan je weet dat het risico op fusarium zo klein als mogelijk is, doordat ze gekweekt zijn in goeie grond. Zes kwekers van aspergeplanten doen daar via het kwaliteit-plus-systeem Select Plant bovengemiddeld veel onderzoek naar. Zo worden er drie fusariummonsters per hectare á 60 steken per monster genomen. Maar hoe gaat dat precies in zijn werk? John Beeren is met Beeren Plantproducts één van de zes kwekers van aspergeplanten die Select Plant mogen voeren en vertelt:
“In de periode oktober – februari wordt er bij de zes Select Plant kwekers op zo’n 230 hectare grond onderzoek gedaan naar fusarium. Dat gebeurt altijd door óf onder toeziend oog van Naktuinbouw zodat de onafhankelijkheid geborgd is. Bovendien maakt de inspecteur van Naktuinbouw een plattegrond waarop de indeling van het perceel is vastgelegd. Op percelen waar wij planten willen gaan kweken, worden grondmonsters genomen. Dat levert zo’n 700 zakjes grond op die in het laboratorium van Naktuinbouw onderzocht worden. De inhoud van iedere monsterzak wordt in het laboratorium goed gemengd en verdeeld over vijf bloempotjes. In ieder potje worden vijf zaadjes gezaaid. Vervolgens worden deze zaadjes in een klimaatcel opgekweekt tot ongeveer twintig centimeter. Dat duurt zo’n zes weken waarna de onderzoekers de plantjes visueel beoordelen op fusarium. Als de scores aanleiding geven tot twijfel leidt dat tot afkeuring van percelen. Dat proces van het monster nemen tot de uitslag duurt acht weken. Je kunt je voorstellen dat Naktuinbouw dat proces nauwgezet moet plannen met zes kwekers die samen meer dan zevenhonderd monsters aanleveren en allemaal in april willen beginnen,” lacht John.
Areaalgroei verkleint beschikbaarheid en vergroot risico
Het vinden en selecteren van de juiste gronden is een steeds uitdagender proces volgens John. “We hanteren heel strikt de norm dat we geen aspergeplanten kweken op percelen waar in de zeven voorgaande jaren asperges geteeld zijn. Met een jaarlijkse areaalgroei van 4-5 procent, snap je dat het steeds moeilijker is om goeie gronden te vinden. Dat geldt ook voor aspergetelers zelf natuurlijk. Doordat de beschikbaarheid naar grond afneemt, neemt het risico op fusarium alleen maar toe. Een reden om te kiezen voor Select Plant maar zeker ook om je eigen grond (intensiever) te laten bemonsteren. Dat kunnen aspergetelers ook via ons als Select Plant kwekers regelen. Het is gewoon meer dan nodig om een gezonde basis te leggen en daarom doen we als collectief ook meer dan nodig,” besluit John.
Naktuinbouw kijkt onaangekondigd mee tijdens het rooien, sorteren en afleveren
Aspergeplanten worden vanaf maart gerooid. De grond waarin de zaden van Select Plant Premium Asparagus Crowns gezaaid worden, is voor die tijd al nauwkeurig onderzocht door Naktuinbouw. Die basis is goed. Maar ook in het proces van rooien kijkt Naktuinbouw regelmatig kritisch mee. “Dat doen ze periodiek en onaangekondigd,” vertelt Maurice Deben van Van den Elzen Plants.
“Naktuinbouw vraagt ons naar wanneer we starten met rooien. Vervolgens brengt een keurmeester gemiddeld één keer per tien dagen onaangekondigd een bezoek tijdens de sorteerwerkzaamheden. Voor ons betekent dat dus dat we drie of vier keer bezoek kunnen verwachten in die periode. Dat je weet dat dat gebeurt, houd je echt scherp,” vertelt Maurice.
Kritisch kwaliteitsgesprek in plaats van boze politieagent
“We spelen geen politieagent,” stelt Robert Kuijpers vooraf. Robert is Senior Keurmeester bij Naktuinbouw.” We willen oprecht alle kwekers die voor zichzelf de norm hoger leggen dan verplicht, aanspreken op hun eigen ambitie. Kwaliteit verder brengen. Daar gaat het ons om. Dat doen we om te beginnen door de rooiwagen te inspecteren op de aanduidingen. We kijken dan of duidelijk is welk ras van welk perceel afkomstig is zodat er geen sprake van wisselingen kan zijn. Ook bekijken we de planten zorgvuldig. Hoe zijn ze gerooid, zien we breuken in de wortels en hoe zit het met de hardheid van de koppen? Bij twijfel worden koppen gesneden en wordt de interne kwaliteit beoordeeld. En dan hebben we nog het verpakkingsproces. Zitten de juiste rassen in de juiste netzakken met de juiste kleur, is het plantenpaspoort op orde en zijn alle verpakkingen voorzien van een Select Plant Label? Daar kijken we tot in de koelingen naar. Zo hebben we het hele proces van inkomende planten, te verwerken planten en uitgaande planten in het vizier. We hebben dus genoeg te doen tijdens zo’n spontaan maar grondig bezoek,” lacht Robert.
Gegronde redenen om de lat hoger te leggen
“Zo scherp zoals Naktuinbouw ons werk bekijkt, zo scherp voeren we ook het gesprek,” pakt Maurice de draad weer op. “Want uiteraard zijn wij zelf iedere dag weer de eerste controleur. Maar aanvullend daarop proef je in die gesprekken met de Naktuinbouw keurmeesters de intentie van het niet verslappen en het verder willen brengen. De keurmeester oordeelt niet meteen maar stelt vooral vragen. Hoe kan het dat dit of dit? Waarom doe je dit zo? Zie ik het goed dat…? Ik begrijp van de collega Select Plant kwekers en van Robert dat het proces nog nooit stopgezet heeft hoeven worden. Maar wel dat er weleens een stevig gesprek heeft plaatsgevonden over onderdelen in dit proces. En dat moet ook. Want wij als kwekers doen dit vanuit de overtuiging dat het met de vlotte areaalgroei écht meer dan nodig is om een gezonde basis te leggen voor de teelt. Daarom doen we met Select Plant ook meer dan nodig.”
Video: Select Plant Asparagus Crowns
Hoe Bejo zaden en Limgroup hun kwaliteitsverantwoordelijkheid nemen
Daar waar de aspergeplantenkwekers aangesloten bij Select Plant een gezonde basis leggen voor de productieteler, doen de zaadleveranciers dat voor de plantenkwekers. John Schoeber van Limgroup B.V. en Pascal Staaks van Bejo Zaden B.V. vertellen hoe kwaliteit in iedere stap van het proces wordt geborgd.
“Net als bij de aspergeplantenkwekers en de aspergetelers is de grond de basis,” trapt Pascal Staaks het gesprek af. “De zaadproductie van asperges vindt plaats in kassen. Na een zaadproductie van gemiddeld 6 of 7 jaar worden de planten zorgvuldig volledig met wortel en al gerooid. Daarna wordt de grond ontsmet door middel van stoom met een temperatuur van 70 graden Celsius. Door de drainage – die op een meter diepte zit – op onderdruk te zetten, wordt de stoom als het ware door de hele bouwvoor gezogen. Na het ontsmetten wordt de grond bemonsterd op fusarium. Tot slot wordt de bodem voor herstel van het bodemleven één à twee jaar gereset alvorens we gaan planten. De ouderlijnen die geplant worden in de zaadproductie zijn steriele planten afkomstig uit weefselkweek en zijn daarom altijd vrij van fusarium.”
Controle na controle
“En uiteraard wordt die grond bemonsterd voor we erop starten,” pakt John de draad op. “Dan begint eigenlijk een heel productieproces waarin na iedere stap wel onderzoek of controle plaatsvindt. Als de bessen zijn geoogst worden de zaden van de beshuid verwijderd en meteen bemonsterd. Daarna behandelen we de zaden en vindt er weer onderzoek plaats naar fusarium, kiem en kiemenergie. Tenslotte coaten we de zaden en dan controleert Naktuinbouw nog eens de hele partij alvorens het verpakt en getransporteerd wordt.”
Slot op de deur
“Dat is bij Bejo uiteraard niet anders,” aldus Pascal. “Om ziektekiemen te doden wordt standaard het zaad stoomvacuüm behandeld. Na deze behandeling worden per badge 400 willekeurige zaden onder gunstige omstandigheden op een voedingsbodem weggelegd, waarna ze nauwkeurig gecontroleerd worden. Mocht het zo zijn dat er een zaadje ‘verdacht’ is, dan wordt er ter controle van deze badge ook zaad opgestuurd naar NAKtuinbouw voor een her-evaluatie. Indien nodig doet NAKtuinbouw dan een Pathogeentest om te bepalen om welke schimmel het gaat. Op deze manier hebben we onze fusariumnorm op het zaad dubbel geborgd en dus een extra slot op de deur.”
Meer dan nodig
“Je hoort aan ons verhaal en dat van Pascal dat we écht heel veel moeite doen om goed, betrouwbaar, kwalitatief product te leveren,” besluit John. “We hebben in het lab fulltime mensen in dienst die zich bezighouden met kwaliteit, nemen veel tijd voor Naktuinbouw om mee te kijken en leggen de lat écht hoog. Dat doen we niet als we niet geloven in de extra kwaliteit die daarmee kunnen bieden. We zien het terug in de hoeveelheid zaden die voldoende fusariumvrij op de markt komen. Net als voor de aspergeplantenkwekers geldt voor ons ook: omdat het meer dan nodig is voor een gezonde teelt, doén we meer dan nodig.”
Aspergeplanten gekweekt in fusariumvrije grond, gegrond op onafhankelijk onderzoek
Een aspergeplant die zich Select Plant noemt, mag dat doen omdat de kweker aantoonbaar gegrond te werk gaat. Intensief monsteronderzoek, strikte controles en 100% traceerbaarheid maken aannemelijk dat een Select Plant écht bovengemiddeld het risico op fusarium uitsluit en kansen vergroot. Naktuinbouw ziet onafhankelijk toe op dit proces. Robert Kuijpers is hier als Senior Keurmeester nauw bij betrokken en vertelt samen met Erik van Nienhuijs van Teboza over hoe het onderzoek naar monsters in zijn werk gaat.
“In totaal onderzoeken we voor de zes kwekers van Select Plant enkele honderden hectares grond. Dat onderzoek levert zo’n 700 zakjes grond op. Iedere monsterzak van 200 milliliter schudden we uit op een folie en wordt dan nog eens goed gemengd zodat het ook écht een representatief monster is. Met dat mengsel vullen we vijf kleine bloempotjes. Een deel van het mengsel zetten we opzij voor als onverhoopt een keer een toets niet lukt maar dat komt nauwelijks voor. In ieder van die vijf potjes zaaien we vijf zaadjes die in zes weken tijd worden opgekweekt. Dat gebeurt in een klimaatcel met speciale belichting op een temperatuur van twintig graden."
Gemiddeld genomen 5% monsters niet geaccepteerd
Dan komt het spannendste moment van het proces, de visuele beoordeling. “Uit ieder potje beoordelen we vier van de vijf plantjes,” vervolgt Robert. “Dat betekent dat we twintig plantjes visueel gaan beoordelen. We sprayen dan de wortel zandvrij zodat we een witte wortel overhouden. Die wortels onderzoeken we op het aantal laesies op de wortel. Elke plant wordt individueel beoordeeld op het aantal laesies, daar rolt een bepaalde waarde uit per plant. De waardes van vier planten worden bij elkaar opgeteld en gedeeld door vier, dit is de waarde die uiteindelijk op het attest komt te staan achter dit specifieke monster. Van die waarde ontvangt de kweker uiteindelijk een zogenoemd labattest dat bepaalt of hij wel of niet kan gaan zaaien op de onderzochte percelen. Over seizoen 2020-2021 is 2,4% van de monsters niet geaccepteerd, over 2019-2020 was dat 8%. Die uitkomst is erg afhankelijk van de percelen die worden aangeboden maar ligt meerjarig rond een gemiddeld van 5%.”
Klein verschil aan de basis maakt groot verschil aan het eind
Het niet kunnen gebruiken van grond kan gaan om volledige percelen maar ook om vakken van dat perceel, vervolgt Erik. “De uitslag die we krijgen geeft aan welke bemonsterde vakken niet geschikt zijn. Als dat er te veel zijn of die niet handig liggen, dan kan een perceel niet gebruikt worden. Is het een enkel vak in een hoek van het perceel, dan kunnen we met een marge er rondom heen de rest van het perceel wel gebruiken.” Omdat die uitslag zo van invloed is op waar en hoe de kweker kan zaaien, blijft het ook altijd nog wel spannend geeft Erik aan. “Natuurlijk hebben we ons huiswerk naar de percelen goed gedaan alvorens we een perceel laten bemonsteren, maar ook dan zie je nog niet alles. Bovendien worden de normen echt zeer strikt toegepast. De keren dat er sprake is van een ongewenste afwijking, dan is die vaak nog minimaal. Maar groot genoeg om in dat vlak of op dat perceel niet te gaan zaaien. Want die kleine afwijking aan de basis kan een groot verschil maken bij de productieteler.”
Aspergeplanten zaaien op grondig onderzochte gronden
Zo tussen de jaarwisseling en eind maart is het best een beetje spannend voor aspergeplantkwekers die kweken volgens de hoge eisen van Select Plant. Ze hebben hun gronden intensief laten bemonsteren op fusarium en dan duurt het acht weken tot de uitslag er is. Pas als die er is, weten ze óf het aspergeplantenzaad gezaaid kan worden op de beoogde percelen. Piet Beurskens van Rapo Quality Plants en Johan Neessen van Neessen Aardbei- en Aspergeplanten leggen zichzelf die norm – hoger dan de Europese norm – op en vertellen over het proces van bemonstering tot zaaien.
“Sinds 2017 kweken we met Rapo ook aspergeplanten. Als het gaat om fusarium hebben we in Roosendaal en omgeving het voordeel dat er relatief weinig aspergegrond is en dat we wat minder last hebben van beperkte beschikbaarheid en intensief gebruik in het verleden. Maar de afbraak van fusarium kent een onvoorspelbaar verloop, daarom willen we onszelf scherp houden door te voldoen aan de Select Plant criteria.”
Onvoorspelbaar verloop afbraak fusarium
Het onvoorspelbare verloop van de afbraak van fusarium erkent ook Johan Neessen. “Soms gaat die afbraak heel snel, de andere keer juist niet. Daarom is het ook zo belangrijk om meerdere strikte criteria toe te passen. Enerzijds sluit je al heel veel risico’s uit door een perceel minimaal zeven jaar niet te gebruiken voor de kweek van aspergeplanten. Anderzijds voeg je daar een extra borging aan toe met de intensieve bemonstering. Bovendien gaat aan die bemonstering al zorgvuldig keuzeproces vooraf als het gaat om de perceelkeuze. We bekijken of er ooit al asperges of aspergeplanten zijn geteeld op het perceel, kijken naar de mate van schaduw, de zwaarte van de grond, of de planten diep kunnen wortelen, of er geen langdurige waterplassen kunnen ontstaan, etc. Zo kunnen we toch gegrond het risico op fusarium uitsluiten ondanks de onvoorspelbaarheid ervan.”
Ook onderzoek naar PH-waarden percelen
Om begin mei de eerste opkomst van planten te hebben, start Rapo tussen tien en vijftien april met zaaien vertelt Piet weer. “Dat betekent dat we een week of vier daarvoor de laboratoriumattesten van Naktuinbouw binnen dienen te hebben. Dan hebben we wat marge tussen uitslag en start zaaien, mocht er onverhoopt een perceel niet blijken te voldoen. En meestal bemonsteren we ook enkele reservepercelen zodat we snel kunnen schakelen. In de tijd tussen bemonstering en uitsluitsel van Naktuinbouw onderzoeken we ook de pH-waardes van de percelen, die moet voor Select Plant tussen de 5,4-7,0 liggen namelijk.”
Schone keten van essentieel belang
Een andere belangrijke stap in deze periode is natuurlijk de inkoop van het zaad. “Ook daarin spelen de criteria van Select Plant een grote rol, vervolgt Johan het verhaal van Piet. “De zaadleverancier dient ons te kunnen verzekeren dat er strikte fusariumcontrole op zaad op de 1 procentnorm plaatsvindt. Pas als dat gegarandeerd is, is aankoop van dat zaad een optie. Als we weten dat de grond en het zaad voldoet kunnen we aan de slag. Dan weten we zeker dat aspergetelers erop kunnen vertrouwen dat hun plantmateriaal geteeld is op goeie gronden. Liefst zien we natuurlijk dat vervolgens ook de aspergesteler die schone plant een plek geeft in schone en geschikte grond. Daar adviseren we telers in. We proberen hen te helpen om de goeie keuzes te maken. Dan werken we echt samen aan een gezond uitgangspunt voor een succesvolle teelt.”
Zo werkt het steken en onderzoeken van fusariummonsters
Je aspergeplanten. Een van de belangrijkste keuzes die je maakt. Maak die keuze dus gegrond. Eén van de manieren waarop je dat kunt doen is aspergeplanten kopen waarvan je weet dat het risico op fusarium zo klein als mogelijk is, doordat ze gekweekt zijn in goeie grond. Zes kwekers van aspergeplanten doen daar via het kwaliteit-plus-systeem Select Plant bovengemiddeld veel onderzoek naar. Zo worden er drie fusariummonsters per hectare á 60 steken per monster genomen. Maar hoe gaat dat precies in zijn werk? John Beeren is met Beeren Plantproducts één van de zes kwekers van aspergeplanten die Select Plant mogen voeren en vertelt:
“In de periode oktober – februari wordt er bij de zes Select Plant kwekers op zo’n 230 hectare grond onderzoek gedaan naar fusarium. Dat gebeurt altijd door óf onder toeziend oog van Naktuinbouw zodat de onafhankelijkheid geborgd is. Bovendien maakt de inspecteur van Naktuinbouw een plattegrond waarop de indeling van het perceel is vastgelegd. Op percelen waar wij planten willen gaan kweken, worden grondmonsters genomen. Dat levert zo’n 700 zakjes grond op die in het laboratorium van Naktuinbouw onderzocht worden. De inhoud van iedere monsterzak wordt in het laboratorium goed gemengd en verdeeld over vijf bloempotjes. In ieder potje worden vijf zaadjes gezaaid. Vervolgens worden deze zaadjes in een klimaatcel opgekweekt tot ongeveer twintig centimeter. Dat duurt zo’n zes weken waarna de onderzoekers de plantjes visueel beoordelen op fusarium. Als de scores aanleiding geven tot twijfel leidt dat tot afkeuring van percelen. Dat proces van het monster nemen tot de uitslag duurt acht weken. Je kunt je voorstellen dat Naktuinbouw dat proces nauwgezet moet plannen met zes kwekers die samen meer dan zevenhonderd monsters aanleveren en allemaal in april willen beginnen,” lacht John.
Areaalgroei verkleint beschikbaarheid en vergroot risico
Het vinden en selecteren van de juiste gronden is een steeds uitdagender proces volgens John. “We hanteren heel strikt de norm dat we geen aspergeplanten kweken op percelen waar in de zeven voorgaande jaren asperges geteeld zijn. Met een jaarlijkse areaalgroei van 4-5 procent, snap je dat het steeds moeilijker is om goeie gronden te vinden. Dat geldt ook voor aspergetelers zelf natuurlijk. Doordat de beschikbaarheid naar grond afneemt, neemt het risico op fusarium alleen maar toe. Een reden om te kiezen voor Select Plant maar zeker ook om je eigen grond (intensiever) te laten bemonsteren. Dat kunnen aspergetelers ook via ons als Select Plant kwekers regelen. Het is gewoon meer dan nodig om een gezonde basis te leggen en daarom doen we als collectief ook meer dan nodig,” besluit John.
Naktuinbouw kijkt onaangekondigd mee tijdens het rooien, sorteren en afleveren
Aspergeplanten worden vanaf maart gerooid. De grond waarin de zaden van Select Plant Premium Asparagus Crowns gezaaid worden, is voor die tijd al nauwkeurig onderzocht door Naktuinbouw. Die basis is goed. Maar ook in het proces van rooien kijkt Naktuinbouw regelmatig kritisch mee. “Dat doen ze periodiek en onaangekondigd,” vertelt Maurice Deben van Van den Elzen Plants.
“Naktuinbouw vraagt ons naar wanneer we starten met rooien. Vervolgens brengt een keurmeester gemiddeld één keer per tien dagen onaangekondigd een bezoek tijdens de sorteerwerkzaamheden. Voor ons betekent dat dus dat we drie of vier keer bezoek kunnen verwachten in die periode. Dat je weet dat dat gebeurt, houd je echt scherp,” vertelt Maurice.
Kritisch kwaliteitsgesprek in plaats van boze politieagent
“We spelen geen politieagent,” stelt Robert Kuijpers vooraf. Robert is Senior Keurmeester bij Naktuinbouw.” We willen oprecht alle kwekers die voor zichzelf de norm hoger leggen dan verplicht, aanspreken op hun eigen ambitie. Kwaliteit verder brengen. Daar gaat het ons om. Dat doen we om te beginnen door de rooiwagen te inspecteren op de aanduidingen. We kijken dan of duidelijk is welk ras van welk perceel afkomstig is zodat er geen sprake van wisselingen kan zijn. Ook bekijken we de planten zorgvuldig. Hoe zijn ze gerooid, zien we breuken in de wortels en hoe zit het met de hardheid van de koppen? Bij twijfel worden koppen gesneden en wordt de interne kwaliteit beoordeeld. En dan hebben we nog het verpakkingsproces. Zitten de juiste rassen in de juiste netzakken met de juiste kleur, is het plantenpaspoort op orde en zijn alle verpakkingen voorzien van een Select Plant Label? Daar kijken we tot in de koelingen naar. Zo hebben we het hele proces van inkomende planten, te verwerken planten en uitgaande planten in het vizier. We hebben dus genoeg te doen tijdens zo’n spontaan maar grondig bezoek,” lacht Robert.
Gegronde redenen om de lat hoger te leggen
“Zo scherp zoals Naktuinbouw ons werk bekijkt, zo scherp voeren we ook het gesprek,” pakt Maurice de draad weer op. “Want uiteraard zijn wij zelf iedere dag weer de eerste controleur. Maar aanvullend daarop proef je in die gesprekken met de Naktuinbouw keurmeesters de intentie van het niet verslappen en het verder willen brengen. De keurmeester oordeelt niet meteen maar stelt vooral vragen. Hoe kan het dat dit of dit? Waarom doe je dit zo? Zie ik het goed dat…? Ik begrijp van de collega Select Plant kwekers en van Robert dat het proces nog nooit stopgezet heeft hoeven worden. Maar wel dat er weleens een stevig gesprek heeft plaatsgevonden over onderdelen in dit proces. En dat moet ook. Want wij als kwekers doen dit vanuit de overtuiging dat het met de vlotte areaalgroei écht meer dan nodig is om een gezonde basis te leggen voor de teelt. Daarom doen we met Select Plant ook meer dan nodig.”
Wij kweken Select Plant om gegronde redenen:
Beeren Plantproducts BV
+31 (0)475 49 26 58
Goertz Plantproducts BV
+31 (0)475 54 31 28
Neessen Aardbeiplanten & aspergeplanten
+31 (0)77 307 10 11
Thwan van Gennip BV
+31 (0)6 22 33 42 10
Beeren Plantproducts BV
+31 (0)475 49 26 58
Goertz Plantproducts BV
+31 (0)475 54 31 28
Neessen Aardbeiplanten & aspergeplanten
+31 (0)77 307 10 11
Thwan van Gennip BV
+31 (0)6 22 33 42 10
Rapo Quality plants
+ 31 (0)165 542 942
Van den Elzen Plants
+31 (0)413 - 216 200